Yeni haftanın büyük resmi: Türkiye için olası senaryolar
Türkiye'de bir haftada üç mevsimi birden görmek şaşırtıcı değil. Özellikle geçiş dönemlerinde hava durumu kısa aralıklarla değişebiliyor: Balkanlar'dan sarkan serin-yağışlı dalgalar, iç kesimlerde öğleden sonra gelişen gök gürültülü sağanaklar ve güney kıyılarda yazdan kalma sıcaklar aynı haritada buluşabiliyor.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) haftalık değerlendirmelerini düzenli güncelliyor. Genel kural net: 24–72 saatlik tahminler en güvenilir, 4–7 gün arası orta güvenilirlikte, bir haftayı aşan projeksiyonlar ise eğilim gösterir ama garanti vermez. Bu yüzden plan yaparken son uyarıları takip etmek akıllıca.
Yağış karakteri iki başlıkta toplanıyor. Birincisi, cephe geçişleriyle gelen geniş alanlı, zaman zaman sürekli yağışlar; bunlar özellikle Marmara ve Karadeniz'de etkili olur. İkincisi, ısınan zeminin tetiklediği yerel ve kısa süreli gök gürültülü sağanaklar; bunlar İç Anadolu, Ege'nin içleri ve Akdeniz'in yükseklerinde öğleden sonra saatlerinde belirginleşir. Yerel sağanaklarda kısa sürede 15–35 mm’lik birikim görülebilir; dar alanda yüksek miktar, sel riskini artırır.
Rüzgâr yönü de ipucu verir: Poyraz (kuzeyli) serinlik ve zaman zaman sağanak, lodos (güneyli) ise sıcaklık artışı ve nem taşır. Deniz suyu sıcaklıklarının yüksek olduğu dönemlerde kıyı şeritlerinde sağanaklar daha enerji bulur; kıyı bandında aniden bastıran yağmur ve kısa süreli dolu sürpriz sayılmaz. Doğu Karadeniz’de orografik (yükselti kaynaklı) yağış, nemli havayı yamaçlara sıkıştırır; yağışın saatlerce sürmesi bu yüzden olağandır.
Isı tarafında tablo mevsime göre değişir ama kalıp aynı: İç ve doğu kesimlerde gece serin, gündüz ılık; güney kıyılarda gündüz sıcak ve nemli; kuzeyde ise zaman zaman 5–7 derece birden düşüren serin hava dalgaları mümkün. Bu dalgalar özellikle cephe geçişiyle birlikte geldiğinde, sabah güneşli başlayan gün akşamüstü yağmurlu kapanabilir.
Bölge bölge beklenti ve pratik rehber
Bu bölüm, yeni haftalarda en sık görülen senaryoları ve dikkat noktalarını özetler. Planlarınızı yaparken, bulunduğunuz il için en güncel uyarıları kontrol etmeyi unutmayın.
- Marmara: Balkan kökenli serin-yağışlı geçişlere açık. Poyrazla birlikte sıcaklık hızlı düşebilir. Kent içi kısa süreli sağanaklar, 20–40 dakikada etkili olup su baskınına yol açabilir. İstanbul ve çevresinde akşamüstü- gece saatlerine dikkat.
- Ege: Kıyıda lodosla ısınma ve nem; iç Ege’de öğleden sonra kümülonimbus kaynaklı sağanak ve dolu riski. İzmir kıyıda rüzgâr ve nemle bunaltırken, Manisa–Uşak hattında kısa süreli gök gürültüsü olası.
- Akdeniz: Kıyıda sıcak ve nemli hava, Torosların eteklerinde öğleden sonra sağanak. Kısa süreli dolu ve kuvvetli rüzgâr alt geçitlerde su baskınına neden olabilir. Mersin–Antalya bandında deniz üzerinde hortum görülebilir; kıyı tesisleri halatlarını kontrol etmeli.
- İç Anadolu: Gün içi ısı farkı belirgin. Öğleden sonra gelişen sağanaklar kısa ama serttir. Ankara, Eskişehir çevresinde saat 15.00–20.00 aralığı gök gürültüsü açısından daha hareketli olur.
- Karadeniz: Batıda cephe, doğuda orografik yağış baskın. Zonguldak–Samsun hattında kısa süreli kuvvetli sağanak geçişleri; Trabzon–Rize–Artvin’de daha uzun süreli ve yüksek miktarlı yağışlar görülebilir. Heyelan riski için yamaç bölgeler dikkatli olmalı.
- Doğu Anadolu: Gece serin, sabah açık, öğleden sonra yerel yağış geçişleri. Yüksek kesimlerde ani rüzgâr ve dolu ihtimali araç-gövde hasarı yaratabilir. Vadilerde sis sabah trafiğini etkileyebilir.
- Güneydoğu Anadolu: Genelde sıcak ve daha kuru; rüzgârın güneyli estiği günlerde toz taşınımı görüşü düşürür. Klimasız kapalı alanlarda sıcak çarpmasına karşı molalı çalışma önemli.
Uyarı sistemi nasıl okunur? Renkler pratik bir rehberdir: Sarı, “dikkat edin ve planınızı uyarlayın”; turuncu, “ciddi etki bekleniyor, önlem alın”; kırmızı, “olağan dışı ve tehlikeli, mecburi olmadıkça dışarı çıkmayın”. Yağış uyarısında saat aralığına ve beklenen toplam yağış miktarına (mm) bakın; 50 mm ve üzeri değerler kısa sürede düşerse kentsel taşkın riski yükselir.
Şehir hayatı ve yolculuk için hızlı kontrol listesi:
- Kısa süreli şiddetli sağanak olasılığı varsa: alt geçit, bodrum, dere yatağı ve eğimli sokaklardan kaçının.
- Motorlu taşıtlar: Yağmur öncesi silecek ve lastik diş derinliğini kontrol edin; ani yağışta hız ve takip mesafesini düşürün.
- Açık hava etkinliği: Öğleden sonra riskli bölgelerde gök gürültüsü duyarsanız metal iskeletli çadırlardan uzaklaşın, ağaç altına sığınmayın.
- Tarım: Yerel dolu riski olan günlerde hassas ürünleri fileyle koruyun; sulamayı fırtına arası saatlere kaydırın.
- Kıyı şeridi: Kısa süreli fırtına ve hortum ihtimaline karşı küçük tekneleri güvenli bağlayın; mendirek çevresinde dalga sıçramasına dikkat.
Kısaca, yeni haftalar Türkiye’de hızlı atmosferik değişimlere açık. Planı esnek tutan, uyarıları düzenli takip eden ve yerel riskleri bilenler bir adım önde oluyor. En güncel saatlik tahminler ve uyarılarla planınızı güncelleyin; özellikle 24–72 saatlik penceredeki verilerle hareket edin.